Rozwód to nie tylko emocjonalny, ale także prawny proces, który wymaga uregulowania wielu kwestii, w tym spraw alimentacyjnych. Alimenty są świadczeniem finansowym, którego celem jest zapewnienie wsparcia dla osoby uprawnionej do ich otrzymywania, często dziecka, ale czasem również byłego małżonka. W tym artykule przyjrzymy się, jakie są prawa i obowiązki stron w kontekście alimentów po rozwodzie.
Alimenty – co to takiego?
Alimenty to świadczenia pieniężne, które jedna strona (zobowiązana) płaci na rzecz drugiej strony (uprawnionej) w celu zapewnienia jej środków do życia. Najczęściej są to świadczenia na rzecz dzieci, ale mogą również dotyczyć wsparcia dla byłego małżonka.
Kto ma prawo do alimentów?
Do grona osób uprawnionych do alimentów możemy zaliczyć:
- dzieci – rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania;
- byłych małżonków – może mieć prawo do alimentów, jeśli okoliczności rozwodu lub jego/jej sytuacja życiowa uzasadniają takie wsparcie.
Rozstrzygnięcie w zakresie alimentów na rzecz małoletniego dziecka stron sprawy rozwodowej jest koniecznością. Natomiast alimenty na któregoś z małżonków mogą być przyznane tylko jeśli jedna ze stron złoży wniosek w tym zakresie.
Alimenty na dziecko
Co do zasady, rodzice mają obowiązek świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Obowiązek alimentacyjny obciąża rodziców dziecka niezależnie od tego, czy rodzicom tym przysługuje władza rodzicielska. Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec małoletnich dzieci nie jest ograniczony żadnym terminem, a uzyskanie przez dziecko pełnoletności może stanowić jedynie podstawę uchylenia się od świadczeń alimentacyjnych (A. Kawałko, H. Witczak [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, red. M. Fras, M. Habdas, LEX/el. 2023, art. 133).
Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.
Obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka pełnoletniego, które uzyskało możliwość samodzielnego utrzymania się, może następczo powstać w sytuacji, gdy dziecko to znajdzie się w niedostatku. Oznacza to, że nawet jeśli pełnoletnie dziecko przez pewien czas utrzymywało się samodzielnie, ale następnie znalazło się w stanie niedostatku, to może żądać od rodziców świadczeń alimentacyjnych. Przy czym takie pełnoletnie dziecko musi wykazać swój stan niedostatku, a nie stan braku możliwości samodzielnego utrzymania się (A. Kawałko, H. Witczak [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, red. M. Fras, M. Habdas, LEX/el. 2023, art. 133).
Alimenty na byłego małżonka
Alimenty na byłego małżonka mogą zostać przyznane małżonkowi osoby wyłącznie winnej rozkładu pożycia małżeńskiego, jeśli w wyniku rozwodu sytuacja materialna, potrzeby uprawnionego oraz jego sytuacja materialna uległa pogorszeniu, a możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego przemawiają za zasądzeniem alimentów.
Podkreślić należy, iż małżonek uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia nie może ubiegać się alimentów dla siebie od drugiego małżonka.
Co do zasady, obowiązek uiszczania alimentów wygasa, gdy małżonek uprawniony zawrze kolejny związek małżeński.
Podsumowanie
Alimenty po rozwodzie to ważna kwestia, która wymaga precyzyjnego uregulowania. Zrozumienie praw i obowiązków zarówno osoby uprawnionej, jak i zobowiązanej jest kluczowe dla zapewnienia sprawiedliwego i funkcjonalnego wsparcia po rozpadzie małżeństwa. Ważne jest, aby obie strony były świadome swoich praw i możliwości, a w razie wątpliwości skorzystały z pomocy prawnej.
Stan prawny: styczeń 2024 r.
Fot.: unsplash.com